პოლიტიკა - Page 39

(ხათუნა სამნიძე – რესპუბლიკური პარტიის თავმჯდომარე) 

ხელისუფლებაში მყოფი ადამიანები არა თუ არ მუშაობენ ჰომოფობიის და ტრანსფობიის შემცირებისთვის შესაბამისი პროგრამებით, საზოგადოების ცნობიერების ამაღლებით, არამედ ლგბტქი თემას სათავისოდ იყენებენ. საზოგადოებაში ყოველთვის იარსებებენ მარგინალური ჰომოფობიური ჯგუფები, მაგრამ მათი წახალისება არ უნდა ხდებოდეს ხელისუფლების მხრიდან. ჩვენი ხელისუფლება კი ხშირად ხუჭავს თვალს აგრესიულ ქმედებებზე, თავდასხმებზე, ზოგი მიმართულებით აძლიერებს კიდეც ამ ჯგუფებს. ამიტომაც ბედავენ ამ ყოველივეს.

მე არ ვფიქრობ, რომ საზოგადოებაში ჰომოფობიის პრობლემა ისეთი მწვავე ან/და გადაუჭრელია, როგორც ამას ულტრამემარჯვენე ჯგუფები წარმოაჩენენ. მიუხედავად იმისა, რომ სტერეოტიპები საზოგადოებაში ჯერ კიდევ ძლიერია, წინა წლებთან შედარებით შეინიშნება პროგრესიც. ჩემი დაკვირვებით და ყველა კვლევაც ამას აჩვენებს, საზოგადოება არ არის ისეთი აგრესიული, მაგრამ ეს მარგინალური ჯგუფები საზოგადოებაში სიძულვილს აღვივებენ და დაპირისპირებას იწვევენ.

ამას იყენებენ პოლიტიკური ძალები თუ პოლიტიკოსები, რადგან იციან, რომ ეს თემები ემოციურია, ტრადიციებს უკავშირდება. ლგბტ საკითხების მიზანმიმართულად დამახინჯებულად წარმოჩენა ხდება სწორედ რომ აგრესიის გამოსაწვევად. ასე მოქმედებს რუსეთის პროპაგანდაც.

საპატრიარქოც მიიჩნევს, რომ ლგბტ ადამიანებზე ნადირობით მრევლს აძლიერებს. ეს მათი შეხედულებაა, მაგრამ მე ასე არ ვფიქრობ; ეკლესიური, მორწმუნე ადამიანები მღვდლების მხრიდან აგრესიას პრობლემად ასახელებენ. ღვთის ქადაგება და ღვთის სიყვარული გამორიცხავს ძალადობასა და ძალადობის წახალისებას. მათ დაკარგეს ბევრი ადამიანის ნდობა, ეკლესიამ დაკარგა ავტორიტეტი, მაგრამ იმავეს აგრძელებენ, რადგან ძალიან დიდია საპატრიარქოში რუსული გავლენა და მათ სჭირდებათ ეს თემები იმისთვის, რომ რუსული თემატიკითა და მეთოდებით იმოქმედონ საზოგადოებაზე. მათი ამოცანაა რაც შეიძლება მეტი შიშის დათესვა და შემდეგ ადამიანების მართვა საკუთარი ინტერესების მიხედვით. სამწუხაროდ, ჩვენი საზოგადოების ნაწილზე ამან იმუშავა. ოჯახის სიწმინდის დღის დაწესება სწორედ ასეთი მიზანმიმართული ქმედებაა.

მე მომხრე ვარ ღია შეკრებების, საჯაროობის, რადგან ჩვენ ეს ყინული უნდა გავალღვოთ. ჩემი აზრით, რაც ადრე ლგბტ თემის წევრთა მიმართ იყო აგრესია, ის აღარ იქნება, რადგან ვითარება უკეთესობისკენ შეიცვალა. გარდა ამისა, ხელისუფლებამ უნდა აიღოს გარანტია ადამიანების უსაფრთხოებაზე, მაგრამ მათი იმედი არ მაქვს. შეიძლება, ლგბტ ადამიანებთან ერთად მოვიფიქროთ შეკრების ისეთი ფორმა, რომ ძალადობის არიდება შევძლოთ.

ჩემი აზრით, ლგბტ თემის მხარდამჭერთა ქსელი უნდა გაძლიერდეს იმისთვის, რომ თემის წევრებმა, განსაკუთრებით რეგიონებში მცხოვრებმა ადამიანებმა იცოდნენ, ისინი სრულფასოვანი, ღირებული ადამიანები არიან, რასაც უნდა უნერგავდნენ სხვები და, რომ მათ ჰყავთ მხარდამჭერები.

ბავშვები უნდა დავიცვათ ძალადობისგან სკოლებში, ახალგაზრდები, რომლებიც აღმოაჩენენ, რომ განსხვავებულები არიან, არ უნდა ჰქონდეთ ამის გამო სტრესი, არ უნდა გახდნენ ძალადობის მსხვერპლნი. ამ ბავშვების დაცვა განათლების სისტემის რეფორმირებით შეგვიძლია და მეც ჩემი წვლილი უნდა შევიტანო ამ მიზნის მიღწევაში.

(გიგი წერეთელი – პოლიტიკოსი, საქართველოს პარლამენტის ხუთგზის (1999, 2003, 2008, 2012, 2016) წევრი, ეუთო-ს საპარლამენტო ასამბლეის პრეზიდენტი 2017 წლიდან 2020 წლის 14 დეკემბრამდე)

ლგბტ თემის წევრების მიმართ აგრესიული, ჰომოფობიური დამოკიდებულება რა თქმა უნდა, ძალიან პრობლემურია. მხოლოდ ბოლო სამი კვირის მანძილზე რამდენიმე ჰომოფობიური თავდასხმა განხორციელდა ლგბტ თემის წარმომადგენლებზე, რაც გაჟღერდა მედიებში.

17 მაისს, ჰომოფობიასა და ტრანსფობიასთან ბრძოლის საერთაშორისო დღეს საუბარი არ არის სხვის პირად ცხოვრებაზე და ცხოვრების წესზე, ამ დროს იმაზეა საუბარი, რამდენად მიუღებელია ჩვენთვის საკუთარი მოქალაქეების მიმართ ამგვარი დამოკიდებულება, უპირველეს ყოვლისა, – ძალადობა, აგრესიულობა, არატოლერანტობა.

ეს ფუნდამენტური უფლებები საზოგადოების ყველა წევრისთვის, მიუხედავად მისი კუთვნილებებისა ამა თუ იმ უმცირესობის ჯგუფისადმი, დაცული უნდა იყოს. როცა ეს არ სრულდება, ძალიან ცუდ შედეგებს ვიღებთ – ეს ზრდის საზოგადოებაში დაძაბულობას, საფრთხის შეგრძნებას, რადგან წარმოშობს დაუსჯელობის სინდრომს, რომელიც შემდგომში დანაშაულთა ჩადენას ახალისებს.

ამ ყველაფერს გავლენა ქვეყნის პოლიტიკაზე აქვს, რადგან პოლიტიკა საზრდოობს საზოგადოებიდან და სწორედ საზოგადოების წევრები ხდებიან პოლიტიკოსები. შემდეგ კი პოლიტიკა კარნახობს საზოგადოებას, თუ როგორი წესებით იცხოვროს, რა შეხედულებებით, რა პრინციპებით და რა კანონმდებლობით იხელმძღვანელოს. სწორედ ესაა პოლიტიკის დანიშნულება – მოემსახუროს საზოგადოებას, მისცეს მიმართულება.

აგრესიული ფონი საზოგადოებაში გამოწვეულია უამრავი პრობლემით, სიდუხჭირით, გაუსაძლისი ყოფით. ეს ვითარება ნოყიერ ნიადაგს აძლევს ჰომოფობიურ და ქსენოფობიურ ჯგუფებს, რადიკალურად განწყობილ პოლიტიკურ ძალებს, რომ ამით საკუთარი მხარდამჭერებისა და ამომრჩევლების მობილიზება მოახდინონ თავიანთი პოლიტიკური მიზნებისთვის.

პოლიტიკური პარტიები თუ მოძრაობები სიძულვილისა და აგრესიის ირგვლივ უწევენ მობილიზებას საკუთარ ელექტორატს, ამის უამრავი მაგალითი გვაქვს. ჩემი აზრით, იმ ქვეყნისთვის, რომელსაც პრეტენზია აქვს დემოკრატიულობასა და განვითარებულობაზე, ცივილიზებული სამყაროს წევრობაზე, სახელმწიფო პოლიტიკამ უნდა ითამაშოს დამამშვიდებელი როლი და არამც და არამც არ უნდა შეუწყოს ხელი საზოგადოებაში უფრო მეტ განხეთქილებასა და დაპირისპირებას.

ნებისმიერ ჯგუფს უნდა შეეძლოს, შეიკრიბოს საჯაროდ, გამოხატოს თავისი მოსაზრება, პროტესტი თუ სხვა. ამ უფლების დაცვის გარანტიას უნდა იძლეოდეს სახელმწიფო. თუ სახელმწიფო ამას ვერ აკეთებს, სწორედ მაშინ წარმოიშობა ჰომოფობიური და ტრანსფობიური ძალადობის საფრთხეები.

ამ პროცესში განსაკუთრებული როლი აქვს ეკლესიას, რადგან ის საზოგადოებაში მაღალი ნდობით სარგებლობს და საზოგადოებრივ აზრზე ძლიერ ზეგავლენას ახდენს. აქედან გამომდინარე, სწორედ ეკლესიას მართებს განსაკუთრებული სიფრთხილე, როცა საქმე ეხება საზოგადოებაში უმრავლესობის მხრიდან უმცირესობათა მიმართ აგრესიას. მაშინ, როცა ეკლესია უნდა მოუწოდებდეს მეტი ტოლერანტობისკენ, ამის მაგივრად სამღვდელოების წარმომადგენლები თავად იჩენენ აგრესიას, თავად ძალადობენ უმცირესობებზე, რა თქმა უნდა, ეს თავად ეკლესიასაც აზიანებს.

ნიშანდობლივი მოვლენაა 17 მაისს ოჯახის სიწმინდის დღის აღნიშვნა. ბუნებრივია, ეკლესიას უფლება აქვს, ნებისმიერი დღე აღნიშნოს, ოჯახის სიწმინდისა თუ სხვა, მაგრამ ეს არცერთ შემთხვევაში არ უნდა ატარებდეს კონტრაქციის სახეს იმ სურვილით, რომ შემდგომში ძალადობა განხორციელდეს. არც კანონით და არც საზოგადოებრივი წესრიგით ეს გამართლებული არ არის. ყველას აქვს შეკრების უფლება, ნებისმიერ თემსა და უმცირესობას. მათ აქვთ პროტესტის გამოხატვის უფლება და ეს არ უნდა გახდეს დაპირისპირებისა და ძალადობის მოვლენა სხვა ჯგუფების მხრიდან.

ძალადობა არ უნდა იყოს დაშვებული არცერთ შემთხვევაში. უსაფრთხოება უნდა უზრუნველყოს სახელმწიფომ, რომელსაც გააჩნია შესაბამისი ინსტრუმენტები. ჩვენ ვხედავთ, რომ როცა ხელისუფლებას უნდა, ახერხებს კიდეც პრევენციას, იზოლირებას, ხელის შეშლასა თუ გართულებების აცილებას, მაგრამ როცა მას ამის სურვილი არ აქვს, ხდება ის არასასურველი სცენები, რომლებიც ჩვენ გვინახავს, სამწუხაროდ.

კიდევ უფრო რთული ვითარებაა რეგიონებში ლგბტ თემის ან სხვა უმცირესობების ჯგუფების წარმომადგენლებისთვის, რეგიონებში თემის წევრები ხვდებიან უფრო მეტ პრობლემებს, სტიგმებსა თუ დისკრიმინაციული მიდგომებს.

თუ ქვეყანაში დაცული იქნება ადამიანის უფლებები, რაც საქართველოს კონსტიტუციით არის გარანტირებული, ასეთ შემთხვევაში უმცირესობები იქნებიან საზოგადოების სრულფასოვანი წევრები.

(თამარ ჩერგოლეიშვილი – ჟურნალისტი, პოლიტიკოსი და ჟურნალ ტაბულას დამფუძნებელი)

წელიწადის 365 დღიდან ნებისმიერი დღე ეკუთვნის ყველას, ვინც დედამიწაზე ცხოვრობს. წელიწადის ნებისმიერ დღეს, 17 მაისი იქნება, თუ რომელიმე სხვა დღე,

ვისაც უნდა მოუნდეს შეკრება და საკუთარი, თუნდაც სხვისთვის კატეგორიულად მიუღებელი აზრის გამოხატვა, ამის შესაძლებლობა უნდა მიეცეს, რადგან მას ამის თანდაყოლილი უფლება აქვს.

სახელმწიფო ვალდებულია, მისი მოქალაქეების გამოხატვის თავისუფლება და უსაფრთხოება უზრუნველყოს, მიუხედავად მოქალაქის სექსუალური და გენდერული იდენტობისა, კანის ფერისა, რელიგიური კუთვნილებისა, ეთნიკური წარმომავლობისა და ა.შ. ეს არის აუცილებელი პირობა საზოგადოების წინსვლისთვის. ეს არ არის ერთი რომელიმე ჯგუფის პრობლემა, მიუხედავად იმისა, რომ მსხვერპლი განუზომლად მეტად განიცდის თავისუფლების შეზღუდვას. ეს მთელი საზოგადოების პრობლემაა. საზოგადოების ქსოვილი ჯანსაღი მაშინაა, როდესაც ყველა ჯგუფს შეუძლია თვითრეალიზება და თამაშგარედ არავინაა დარჩენილი.

გასაგებია, რომ იდეალური სურათი არსადაა, ადამიანის უფლებები ყველგან ირღვევა, მაგრამ წინ ის ქვეყნებია და ადამიანები იმ ქვეყნებისკენ ისწრაფვიან, სადაც საზოგადოება მუდმივად იბრძვის თავისუფლებისთვის და ილტვის მსგავსი ჰარმონიისკენ.

ჩემთვის ეს ჰარმონია ყველაზე კარგად რუსთაველმა აღწერა „ვეფხისტყაოსნის“ ჰეფი-ენდში, ნესტან-დარეჯანისა და ტარიელის ქორწილში:

„ყოვლთა სწორად წყალობასა ვითა თოვლსა მოათოვდეს,

ობოლ-ქვრივნი დაამდიდრნეს და გლახაკნი არ ითხოვდეს,

ავის მქმნელნი დააშინნეს, კრავნი კრავთა ვერ უწოვდეს,

შიგან მათთა საბრძანისთა თხა და მგელი ერთად სძოვდეს.“

მე ამ სტროფს კანონის წინაშე თანასწორობად, გაჭირვებულის დახმარებად, დამნაშავისგან კანონმორჩილის დაცვად და დაპირისპირებული მხარეების მშვიდობიან თანაცხოვრებად აღვიქვამ, სწორედ იმად, რასაც ლიბერალური დემოკრატია განასახიერებს.

ამგვარი საზოგადოებისკენ სწრაფვა ჩემთვის ერთგვარი კოდია, რომელიც პასუხს სცემს კითხვას, რატომ მოვევლინეთ სამყაროს.

ქართული საზოგადოება პოსტტოტალიტარული, ნახევრადაგრარული საზოგადოებაა, რომლის მოდერნიზაცია ახლაც მიმდინარეობს. ტოტალიტარულ საზოგადოებაში ადამიანებს პათოლოგიურად ეშინიათ იმ სახის დაკარგვის, რასაც მათ საზოგადოება უსაზღვრავს.

ამდენად, ასეთ საზოგადოებებში განსხვავებულის მიმართ შიში კანონზომიერია, მაგრამ – დაძლევადი. 90-იან წლებში ასეთ შიშებს რელიგიური უმცირესობები აღძრავდნენ და მათ მიმართ აგრესიის არაერთი შემთხვევა გვახსოვს. სექსუალური უმცირესობები მაშინ საზოგადოებრივ ცხოვრებაში „არ არსებობდნენ“, მათ უფლებებზე არავინ საუბრობდა.

რელიგიური უმცირესობების მდგომარეობა მკვეთრად გაუმჯობესდა ვარდების რევოლუციის შემდეგ, როცა მოძალადეების დასჯა ნორმად იქცა და სახელმწიფომ ნათელი გახადა, რომ რელიგიური უმცირესობების შევიწროვებას აღარ მოითმენს. ვითარება იდეალურისგან შორსაა, მაგრამ ბევრად უკეთესია, ვიდრე იყო.

გასულ ათწლეულში უკვე LGBTQ თემი გააქტიურდა და დაიწყო უფლებებისთვის ბრძოლა, შესაბამისად, გააქტიურდა მათ მიმართ აგრესიაც. განსხვავებულის მიმართ შიში რეალურია და საზოგადოებაში ნამდვილად არსებობს. ამ შიშებს კი ჩვენი ჩრდილოელი მეზობელი და მტერი, ასევე მასთან დაახლოებული პოლიტიკური ძალებიც გეოპოლიტიკური მიზნებისთვის და ოპონენტის დისკრედიტაციისთვის იყენებენ. ამის გამო LGBTQ თემის წევრები, გარდა საზოგადოების შიშისა, გეოპოლიტიკური თამაშის მსხვერპლებიც არიან.

რაც შეეხება ჰომოსექსუალობის თემას ეკლესიასთან მიმართებაში და იქ აგორებულ სკანდალებს, ეკლესია ფარისევლობისთვის ისჯება და არა ჰომოსექსუალობისთვის. თავად აიღეს ეს მახვილი ხელში. მე დარწმუნებული ვარ, LGBTQ თემის წევრები ბევრად ლმობიერად მოექცევიან ეკლესიაში მოღვაწე ჰომოსექსუალებს, ვიდრე ესენი ექცეოდნენ თემის წევრებს. ისინი „ტაბურეტებით“ მათ არ დაედევნებიან.

საქართველოში 17 მაისის, როგორც ჰომოფობიასთან, ტრანსფობიასთან და ბიფობიასთან ბრძოლის საერთაშორისო დღის აღნიშვნის შესახებ მე არ მივცემ თავს უფლებას, სხვის ომში ჭკუა ვარიგო ვინმეს, რადგან მე ვერასოდეს განვიცდი იმას, რასაც ამ თემის წევრები განიცდიან. ჩემი მხრიდან შემიძლია, მხოლოდ იმას დავპირდე, რომ ვინც სექსუალური იდენტობის ნიშნით ადამიანებს ჩაგრავს, იმათთვის მეც სექსუალური უმცირესობა ვიქნები. მე მჯერა, რომ აქ და ახლა ბოროტება მაშინ გაიმარჯვებს, თუ კარგი ხალხი უქმად ვიქნებით.

(უჩა ნანუაშვილი – საქართველოს სახალხო დამცველი 2012 წლის დეკემბრიდან 2017 წლის დეკემბრამდე, დემოკრატიის კვლევის ინსტიტუტის ხელმძღვანელი)

მთავარი პრობლემა არის სახელმწიფოს მხრიდან არსებული პოლიტიკა, რომელიც საჯარო სივრციდან აძევებს ლგბტ თემს. ეს სამწუხარო პრაქტიკა წლებია გრძელდება და სახელმწიფოს რაიმე მკვეთრი ნაბიჯი ამ პრობლემის მოსაგვარებლად არ გადაუდგამს.

დღემდე არ არიან სათანადოდ დასჯილი ძალადობაში მონაწილე ჯგუფები 2013 წლიდან. დაუსჯელობის სინდრომით კიდევ უფრო მეტი წახალისება ხდება ახალი დანაშაულებისა, ხოლო ძალადობრივი ჯგუფები ხელისუფლების ამ პოლიტიკით სარგებლობენ.

ცალკე საკითხია საზოგადოებრივი ცნობიერება, ის სტერეოტიპები, რაც არსებობს და ასაზრდოებს სტიგმას და ძალადობას ლგბტ პირთა მიმართ. ხელისუფლება პოლიტიკური დღის წესრიგით მოქმედებს და არა თანასწორობაზე, ადამიანის უფლებებზე დამყარებული პოლიტიკით, სადაც ყველა ჯგუფის უფლებები იქნება დაცული.

როდესაც ხელისუფლებას სჭირდება საზოგადოების კონსერვატიული ნაწილის მხარდაჭერა, კონსტიტუციაში ცვლილებებიც შეაქვს, როცა სჭირდება ევროკავშირში ასოცირება და საერთაშორისო პარტნიორების დახმარება, შესაბამის კანონსაც იღებს დისკრიმინაციის აღმოფხვრის მიზნით. თუმცა ფაქტი ფაქტად რჩება, წლებია ლგბტ აქტივისტებს ღიად, საჯაროდ შეკრების თავისუფლების შესაძლებლობა არ ეძლევათ ან ეძლევათ უკიდურესი შეზღუდვებით.

ბოლო წლებში განსაკუთრებით გააქტიურებული არიან ძალადობრივი ჯგუფები, ასევე გაზრდილია ძალადობრივი დანაშაული თემის წევრებზე და ამ დროს სახელმწიფოს მხრიდან რეაგირება არასაკმარისია, ან საერთოდ არაა. ქვიარი ადამიანებისადმი ძალადობის მასშტაბები საგრძნობლად გაზრდილია.

ცალკე პრობლემაა ხელისუფლების წარმომადგენლების და ზოგადად არაერთი პოლიტიკოსის მიერ საჯარო მოწოდებები და გამოთქმები, რომელიც თავისი შინაარსით ჰომოფობიურია და კიდევ უფრო მეტ სტიგმატიზაციას უწყობს ხელს. სახელმწიფოს სჭირდება სწორი პოლიტიკა ამ მდგომარეობის შესაცვლელად და რაც მთავარია, პოლიტიკური ნება.

ლგბტქი თემის წევრებმა საკუთარი უფლებების დასაცავად ყველა მექანიზმი უნდა გამოიყენონ, რაც კი არსებობს, ქვეყნის შიგნით თუ გარეთ. აუცილებელია, ყველა ეფექტური ინსტრუმენტი იყოს გამოყენებული და ამ მიზნით განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია უფლებების დარღვევის ყველა ფაქტის დაფიქსირება, დოკუმენტირება, ასევე უფლებადაცვით ორგანიზაციებთან, მედიასთან და სახელმწიფო ინსტიტუტებთან აქტიური მუშაობა.

რა მიზანს ემსახურება 17 მაისს საქართველოს ეკლესიის მიერ ოჯახის სიწმინდის დღის დაწესება? ნებისმიერი სხვა დღის გამოცხადება შეიძლებოდა ამის აღსანიშნად, ასევე ყველა რელიგიურ ორგანიზაციას შეუძლია, გამოაცხადოს ესა თუ ის დღე რაიმეს დაცვის დღედ, მაგრამ სახელმწიფოს ვალდებულებაა, დაიცვას ყველა მოქალაქის უფლება და თანასწორობა, მათ შორის გამოხატვისა და შეკრების თავისუფლება. ეს ვალდებულება სახელმწიფოს გააჩნია, რომელსაც სამწუხაროდ არ ასრულებს.