ინგლისურ ენაში მე-16 საუკუნეში გაჩენილი სიტყვა ქვიარი (queer) „უცნაურს“, „თავისებურს“, „ექსცენტრულს“ ნიშნავდა და ხშირად შეურაცხმყოფელ კონტექსტში გამოიყენებოდა იმ ადამიანების მიმართ, ვინც რომანტიკულ სასიყვარულო ურთიერთობაში იმყოფებოდა იგივე სქესის მქონე ადამიანთან თუ ადამიანებთან.
ამ სიტყვის შეურაცხმყოფელ კონტექსტში გამოყენების დამადასტურებელი პირველი ჩანაწერი 1894 წელს გაჩნდა, როდესაც ჯონ დუგლას ქუინსბერიმ საჯარო სასამართლო პროცესის მსვლელობისას საკუთარ შვილს – ალფრედ დუგლასს და მის სავარაუდო რომანტიკულ პარტნიორს ოსკარ უაილდს, „სნობი-ქვიარები“ უწოდა. ამის შემდეგ სიტყვა ქვიარის გამოყენება ამერიკულ ჟურნალ-გაზეთებშიც დაიწყეს, ძირითადად გეი კაცების შეურაცხმყოფელ ან დამცინავ კონტექსტში აღსანიშნავად. მალე ტერმინი გავრცელდა და ლგბტქი+ თემის სხვა ქვეჯგუფების აღსანიშნავადაც გამოიყენებოდა.
ლონდონის ნაციონალურ არქივში 1934 წელს აღმოჩენილია წერილი, რომელიც პოლიციამ ამოიღო კლუბ „ქარავანში“ ჩატარებული რეიდის შემდეგ (სექსმუშაკი კაცების კლუბი). წერილში სირილ კერ დე ლეონი Cyril Coeur de Leon იყენებს სიტყვა ქვიარს, საკუთარი სექსუალური მიზიდულობის აღსაწერად. კაცი წერს კლუბ „ქარავანი“- ს მეპატრონეს ბილს: „ქვიარი გავხდი მას შემდეგ რაც ორი წლის წინ ჩამოვედი ლონდონში, მანამდე არაფერი ვიცოდი ამის შესახებ, რადგან, როგორც გითხარი მყავს მეუღლე და პატარა გოგონა. მე ჯერ კიდევ მიზიდავენ გოგოები და ძალიან ცოტა ბიჭია, ვისთანაც მაქვს რომანის ქონის სურვილი.“
Letter written by Cyril Coeur de Leon to ‘My Dear Billy’, 1934. Catalogue ref: MEPO 3/758
სირილის მხრიდან სიტყვა „ქვიარის“ გამოეყენბა, საკუთარი სექსუალობის აღსაწერად უცნაურია, რადგან ამ სიტყვის გამოეყენბა საკუთარი სექსუალობის თუ გენდერის აღსანიშნავად ლგბტქი თემის წევრებმა გაცილებით გვიან დაიწყეს – მე-20 საუკუნის ბოლოსკენ და 21-ე საუკინის დასაწყისში.
ტერმინის პოზიტიური კონოტაცია
1960-იანი წლებში ნიუ-იორკში, “სტოუნვოლის აჯანყების” სახელით ცნობილი მოვლენების შემდეგ, ლგბტქი+ მოძრაობის ორგანიზატორებმა დაიწყეს მსჯელობა, თუ რომელი ტერმინები უკეთ მიესადაგებოდა თემის საერთო გამოცდილებას. არჩევანი „ქვიარი“-ს სასარგებლოდ გაკეთდა, რადგან ლგბტქი+ ჯგუფის ყველა წარმომადგენელს, მათი მრავალფეროვნების მიუხედავად, ჰეტერონორმატიული საზოგადოება უყურებდა როგორც „ქვიარს“. ასე გაჩნდა ნიუ-იორკში ორგანიზაცია Queer Nation, ტერმინი „ქვიარის“ გამოყენება კი დაიწყეს ლგბტქი+თემის ერთობის აღსანიშნად.
სიტყვა „ქვიარის“ მნიშვნელობა დროთა განმავლობაში შეიცვალა და საერთაშორისო დონეზე იქცა ქოლგა ტერმინად, რომელიც აერთიანებს ლგბტქი+ ადამიანებს, ყველაზე ფართო სპექტრის მრავალფეროვნების გათვალისწინებით.
საინტერესოა, რომ საქართველოში ამ ტერმინმა კიდევ უფრო ფართო გაგება შეიძინა – ქვიარებად ხშირად იდენტიფიცირდებიან ლგბტქი+ თემის მხარდამჭერები, ასევე ადამიანები, ვისაც უბრალოდ არ სურს იყოს ჰეტერონორმატიული წესრიგის ნაწილი ან და განსაზღვროს საკუთარი სექსუალური ორიენტაცია, გენდერი, სქესი, ამ მიმართულებით დაიწესოს რაიმე ხისტი ჩარჩო, მოირგოს და შეასრულოს მკაცრად განსაზღვრული, ვიწრო სოციალური როლი.
გამოყენებული წყარო: https://blog.nationalarchives.gov.uk/queer-history-a-history-of-queer/
